– Erkan Uysal
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi (ALKÜ) Spor Bilimleri Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü’nden Doç. Dr. Yasemin Yalçın, ALKÜ Lisansüstü Eğitim Enstitüsü öğrencisi Fatma Turan ve Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzecilik Tezli Yüksek Lisans öğrencisi Müzeolog Selman Korkmaz’ın çalışmaları sonucu ‘Alaaddin Keykubat Döneminde (1220-1237) Spor ve Uygulama Alanları’ konulu makale yayımlandı. Yalçın, Turan ve Korkmaz’ın katkıları ile hazırlanan makale Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat’ın adını verdiği Alaiye şehrinde yaptığı sportif faaliyetler ve bu faaliyetlerin gerçekleştirildiği alanlar hakkında bilgiler sunuyor. Makalede Alaaddin Keykubat döneminde avcılık faaliyetleri ile ilgili inşa edilen av köşklerinin günümüzdeki fotoğrafları da yer alıyor.
ALAADDİN KEYKUBAT POLO OYNUYORMUŞ
Alaaddin Keykubat’ın sultan olmasıyla Anadolu Selçuklu Devleti’nin büyük gelişme gösterdiğine dikkat çekilen makalede idman ve eğlence amacıyla sportif faaliyetler için meydanlar oluşturulduğu ve köşkler yapıldığına yer verildi.
13. Yüzyıl’da yaşamış İranlı yazar olan Tarihçi İbn-i Bibi’nin
Alaaddin Keykubat’ın haftada iki kez çöğen oynadığından ve çöğene olan ilgiyi, sevgiyi yaygınlaştırmak için büyük şehirlere çöğen meydanları oluşturduğundan bahsedilen makalede şu ifadelere yer verildi: “Keykubat fırsat buldukça veya haftada bir çevgan (Polo, eski bir Türk atlı sporu) oynamaktadır. Sultanların diğer bir eğlence ve spor alanı ise avlanmaktı. Bunun için yırtıcı kuşlarla ve sürgün/sürek avı gibi yaygın avcılık uygulamaları ile uğraşmışlardır. Hatta Kalonoros’un (Alanya) fethinde Sultan, çevgan ve cirit oyunlarında ustalık kazanmış olan komutanların meydanda toplanmalarını istemiştir. Kurulan takımlarla çevgan oynanmış ve Sultan bizzat bu oyunlara katılarak oyundaki hünerlerini sergilemiştir.”
HASBAHÇE KÖŞKÜ’NÜN ÖNEMİNE DİKKAT ÇEKİLDİ
Alaaddin Keykubat’ın Konya ve Kayseri’de birçok av köşkünün de bulunduğu aktarılan makalede Alâiye’de bulunan Hasbahçe Köşkü’nün ayrı bir yere konulması gerektiği vurgulandı. Makalede bu köşkle ilgili şu bilgilere yer verildi:
“Çünkü adı üzerinde Sultan’a ait Saltanat Bahçesi olarak bilinmektedir. Hasbahçe’de oluşturulan malikâneler tarım ve bahçelere adanmıştır. Ava elverişli olduğu için hamilerini ağaçlık tepelere inşa etmişlerdir. Hasbahçe 5,1 hektarlık alanla etrafı çevrili en büyük yerdir. Bahçenin su ihtiyacı sarnıçta toplanan doğal su kaynaklarından karşılanmaktadır. Ayrıca bahçe geniş bir sulama sistemine sahipti ve birçok su kanalının bağlandığı su teknesi bulunmaktadır. Hasbahçe Köşkü, günümüzde Alanya Büyükhasbahçe Mahallesi’nde yer almaktadır. Mahalle, adını köşkten almıştır. Şekerhane (Şikarhane) ve Sugözü köşkleri de Sultan’a ait olan köşkler arasındadır. Bu iki köşk kaynaklara ilaveten kuyular aracılığıyla ilave su elde edebilme potansiyeline sahiptir. Böylece bu av köşklerinin önünde büyük şölenler yapılabilmektedir. Buzağı Avlusu ve Saraybeleni, Hacı Baba ve Gülefşen gibi mevkilerdeki köşkler oldukça gür akan Oba ve Dim Çayı kenarındadır. Bu köşklerin avcılıkla olan ilişkisi ise bölgenin bu tür faaliyete yatkın olmasıdır.”
ALAADDİN KEYKUBAT, GEDEVET’TE AVLANMIŞ
Alaaddin Keykubat’ın Alanya ve çevresinde hem sürek hem de kuş avı yaptığı belirtilen makalede, “Sürek avı büyük hayvanların, kaplan, aslan gibi hayvanların avlandığı av türüdür ki buna ordu katılırdı. Uzun da sürerdi. Selçuklular savaşlardan önce veya barış zamanlarında harp taklidi niteliğinde büyük sürgün/sürek avları düzenlemişlerdir. Bunu en çok I. Alaaddin Keykubat yapmıştır. Keykubat’ın Alanya’da avı sahile yakın, Gedevet Yaylası denilen muhitte yaptığı belirtilmiştir” denildi.
“YEDİĞİ KUŞ ETİNDEN ZEHİRLENDİ”
Makalenin tartışma ve sonuç bölümünde ise Alanya’daki spor ve avcılıkla ilgili şu paylaşımda bulunuldu:
“Alaaddin Keykubat, Alâiye’de müzik, çevgan ve avla dinlenmiştir. Kalenin dışında da av evi (şikâr-hâne) yaptırmıştır. Alanya’nın Hasbahçe, Gülevşen, Sugözü, Cikcilli (Hacı Baba), Demirtaş (Sedre) ve Çıplaklı mahallelerinde bulunan köşklerde Selçuklu kültürünün vazgeçilmez bir öğesi olan av eyleminin gerçekleştirildiği söylenebilmektedir.
Av geleneğine tutkuyla bağlı olan Alaaddin Keykubat, Selçuklu Sultanları içinde av yapmayı ve büyük toylar düzenlemeyi çok seven bir sultandır. Devletin idarî mekanizması av hanelere taşınmış, önemli kararlar buralarda verilmiş ve hatta elçileri burada karşılanmıştır. Sultan bu tip törenleri çok sevdiği için ölümü de böyle bir tören akabinde olmuştur. Büyük askerî merasim ve bayram tebrikinden sonra hazırlanan ziyafette, I. Alaaddin Keykubat yediği kuş etinden zehirlenmiştir.” Makalenin tamamına ulaşmak isteyenler dergipark.org.tr adresini ziyaret edebilir.
